Jak można zapobiegać erozji gleby?

a pair of hands holding rich, dark soil with purple earthworms in an outdoor setting

Gleba jest złożonym środowiskiem. Aby mogła zapewnić uprawom to, czego potrzebują, musi być przystosowana do podtrzymania bogatego i zróżnicowanego życia biologicznego.

W glebie występuje mnóstwo żywych organizmów, zarówno mikroorganizmów (bakterie, grzyby itp.), jak i makroorganizmów (dżdżownice, owady itp.).

Gleba może być uważana za żywą tak długo, jak obecne są w niej żywe organizmy i materia organiczna wraz z minerałami. Aktywność biologiczna jest niezbędna do tworzenia struktury i napowietrzania gleby. Na przykład dżdżownice mieszają glebę, co poprawia jej strukturę. Mikroorganizmy przetwarzają materię organiczną i zapewniają spójność między cząsteczkami gleby. Bogata biologicznie gleba jest mniej wrażliwa na erozję, zagęszczanie i pękanie. Lepsza jest również retencja wody. Makrofauna, czyli na przykład dżdżownice, jest niezbędna do poprawy struktury gleby. Drążone przez nie korytarze sprzyjają cyrkulacji wody.

Rośliny uprawne również potrzebują organizmów żyjących w glebie do odżywiania, ponieważ rozkładają one materię organiczną. Na przykład dżdżownice wykorzystują celulozę, a grzyby rozkładają ligninę. Prowadzi to do mineralizacji materii organicznej i uwalniania składników odżywczych, które mogą być przyswajane przez rośliny. Mikroorganizmy tworzą tzw. ryzosferę, czyli pewnego rodzaju warstwę wokół korzeni. To tutaj następuje wymiana składników odżywczych między glebą a rośliną. Im bogatsza w materię organiczną gleba, tym lepsze środowisko dla wzrostu upraw.

Dokonywanie właściwych wyborów w zakresie technik uprawy

Wybór metody uprawy pod względem płodozmianu i zabiegów uprawowych ma duży wypływ na życie biologiczne gleby. 

Krótkotrwałe uprawy, które wymagają intensywnych zabiegów, wpływają negatywnie na bioróżnorodność i równowagę gleby. Narzędzia uprawowe mają tendencję do tworzenia poziomych warstw w glebie, które stanowią barierę dla cyrkulacji wody i minerałów oraz utrudniają rozwój korzeni. 

Z drugiej strony, metody uproszczonej uprawy są znane z ożywiania gleby i poprawy jej żyzności.
 

Techniki bezorkowe przyczyniają się do zwiększenia zawartości materii organicznej w warstwach powierzchniowych, dzięki czemu gleba jest bardziej stabilna strukturalnie i bogata pod względem bioróżnorodności. Co więcej, techniki te nie zakłócają środowiska życia mikroorganizmów. 

Poplony i resztki pożniwne mają również korzystny wpływ na bioróżnorodność, zapewniając zasoby odżywcze i utrzymując wilgoć w glebie.

cover crop and cover residue

Poznaj swoją glebę

Aby móc podejmować właściwe decyzje, ważne jest poznanie właściwości gleby. Analiza gleby dostarczy informacji na temat jej właściwości fizycznych i chemicznych, a także zawartości materii organicznej.

Materia organiczna odnosi się do organizmów żywych, zarówno roślinnych, jak i zwierzęcych.
Jest bogata w węgiel, azot, wodór i tlen. 
Istnieje pięć głównych makroelementów (S, P, K, Ca i Mg) oraz około dwudziestu pierwiastków śladowych (Cu, Fe, Zn, Co, Mo itp.), występujących w niskich stężeniach (mniej niż 0,1% suchej masy).
Analiza zawartości materii organicznej i obliczenie stosunku C/N umożliwia ocenę szybkości jej rozkładu i zdolności asymilacyjnych.
 

a tractor picking through a green field

Jakie cechy posiada zdrowa gleba?

  • Jednorodna porowatość,
  • Wysoka zawartość materii organicznej,
  • Duża zawartość węgla,
  • Wysoka aktywność biologiczna,
  • Dobra struktura (brak zagęszczenia lub podeszwy płużnej).